ROMA DÖNEMİNDE ANADOLU YOLLARI

Cevapla
Kullanıcı avatarı
Treks34
Mesajlar: 542
Kayıt: Pzt Mar 06, 2017 18:21

ROMA DÖNEMİNDE ANADOLU YOLLARI

Mesaj gönderen Treks34 » Sal Nis 07, 2020 16:08

Yazı uzun gözükse de şu günlerde okunacak bir yazı Yrd. Doç. Dr.Adnan ESKİKURT un bir çalışması umarım beğenir okursunuz.


Doğu Roma döneminde Anadolu yolları

Doğu Roma-Sasani mücadelelerinin şiddetlendiği dönemde (II. Iustinos 565-578, Tiberios Konstantinos 578-582, Mavrikios 582-602 ve Herakleios 610-
641) Anadolu‟dan Asya içlerine uzanan yollarda ulaşım güçleşirken, ticarîfaaliyetler; Hindistan Kızıldeniz Mısır (İskenderiye) ve İstanbul hattındayoğunlaşmaya başlamıştır. Aynı tesirlerin etkisiyle Anadolu yarımadası üzerinde kuzeybatı güneydoğu yönlü bir güzergâh gelişmiş ve Gülek ile Belen (Nurdağlarında 740 m. yükseklikte Kıcı köyünden sonradır) geçitleri önem kazanmıştır Lakin, doğu batı doğrultulu yol sistemi işlerliğini tamamen yitirmemiştir. Zira, doğal oluklarla depresyonlar üzerinde ulaşım alışıla geldiği gibi devam ediyordu.

Müslüman Arap akınlarının şiddetlendiği dönemde Bağdat-Malatya-Sivas-Trabzon hattı en hareketli ticaret yoluydu. Ayrıca, Orta Asya ticaret yolları yeniden işlerlik kazanmıştı ve Erzurum‟la Azerbaycan üzerinden doğu ülkeleriyle ticaret sürüyordu. Bu durum, uzun süredir devam eden Asya İpekyolu hakimiyet mücadelesinin sonucuydu ve VI. yüzyılda Göktürk Devleti‟ninkuruluşuyla sona ermişti
Ramsay, Doğu Roma döneminde gelişen ve umumiyetle ticarî amaçlakullanılan yollara ait önemli bilgiler vermiştir.Yeni çalışmalarla bunlar hakkındaki malumat artmış ve harita üzerinde işlenmeleri nispeten kolaylaşmıştır.


Hacılar yolu

Dioclatian‟ın 284 yılında İzmit‟i merkez seçmesiyle gelişmiş, nispeten kestirme bir yoldur. İstanbul‟un Doğu Roma merkezi olmasından sonra özellikle ticaret amacıyla kullanılan bu yolu sonraları Kudüs‟e giden Hıristiyan hacılarda kullanmıştır. VI. yüzyıla kadar önemini koruyan güzergâhta, bazıları Konstantinos dönemine ait, mil taşları bulunmuştur. Askerî yolun geçtiği bölgelerin büyük ölçüde Selçuklu hakimiyetine girdiği XI. yüzyıl sonlarındanitibaren yeniden rağbet kazanmıştır. Ankara, Yozgat, Kayseri ve daha doğuya seyahat etmek isteyenlerin kullandıkları bu güzergâh, yer yer dağlık bir havaliyi izlemekteydi.

İstanbul‟dan hareketle yolu kullananlar Asya tarafında geçtikten sonra ilk olarak; Kadıköy (Kalkhedon, Khalkedon), Nasses (Nassete, Narses\ihtimal Bostancı), Pendik (Pandikia, Panticio,Pantikhion), Tuzla (Pontamos), Gebze(Dakibyza), Brunca/Brunga (Burunca/Yarımca mevkii, Körfez) ve İzmit‟ten geçerlerdi. Dileyenler, Gebze civarı Dil iskelesi mevkiinde bulunan yerleşmeden(Libyssa, Kartaca‟lı Annibal‟in öldüğü yer. Öztüre, 1969: 15, 68,170-176) tekneyle Hersek burnu (İzmit körfezi güney ucundaki dil biçimli yarımada)civarında ya da yakınlarında bulunan bir liman kentine (ihtimal
Prainetos\Karamürsel) geçer, buradan İznik‟e (Antigonia, Nikaia, Askania)ulaşırlardı. Veyahut, İzmit sonrası Egribolum (Hiribolum ?), Eribulo (Libum,Liba, Libo\ihtimal Karamürsel dolaylarında Senaiye köyü yakınında), Liada(ihtimal Sarıağıl köyü yakınında) yerleşmeleri geçilerek karayoluyla İznik‟evarılırdı. İznik‟ten hareketle hac yolculuğuna devam edenler Schinae‟den (Schine, Schene\
ihtimal Karadin mevkii, Gaziler köyü güneyi) geçer, Sakaryanehrini geçince İzmit üzerinden gelen ana kola katılırlardı. Sonra; Midus (?),Chogea (Chogeae, Chogia\htimal Medetli köyü yakını), Thatesus (?)yerleşmelerini aşarlardı

İzmit üzerinden yola devam edenler ise; Protunica(Protoniaca,İznik Nallıhan arasında Geyve dolaylarında olmalı ?) ve Artemis (?) yerleşmelerini izler, İznik tarafından gelen yolla birleşen güzergâhı izlemeye devam ederlerdi.Sonra; Tataion (Tottaion\Arıcaklar köyü, Gölpazarı-Bilecik), Dablai (Dable,Doble, Dablis\Çayköy, İnhisar Bilecik)Cerate (?), Nallıhan kuzeybatıyakınında bulunan Dadastana (Dadartanum, Dadastanum\İslamalanı köyünün 3km. batısında, Nallıhan-Ankara), Milia (ihtimal Eymir mevkiinde Nallıhan‟da) ve Aladağ çayı (Hieros, Siberis) ile günümüzde harabelerinin büyük kısmıSarıyar barajı altında kalmış olan Basileion (Gordou Kome, İuliopolis,Basileon\nekropolü Gülşehri mevkii Çayırhan. yerleşimleri geçilirdi. İhtimal Evliya Çelebi‟nin sözünü ettiği Sarılar köyü de burasıdır ve sonraları Çayırhan köyü ismini almıştır ).Kirmir çayın (Kimir/Sakarya‟nın batı yönünde akmak üzere keskin bir dirsekyapmasından az önce ona katılan kolu) geçilmesini müteakip, Sykeon köyü(Kiliseler mevkii, Tahirler köyünün 2 km. kuzeyi Beypazarı. veLaganeia (Lagania Anastasiopolis\ Dikmen-Beypazarı) boyunca yola devamedilirdi. Yol cetvellerinde adı geçen Petobrogon (Petobriga ?) yerleşmesi de Beypazarı civarında olmalıdır. Yol sonra Minizos (Sarıkaya mevkii, Çağa beymahallesi, Çağa beldesi Güdül/caga- beldesinde-kazilarda-bir-kayip-kent-daha-bulundu/); kasabası ile Prasmon‟a (ihtimal İlhanöy civarı) uğrar ve ardından Ankara öncesi son konak yeri müstahkem yerleşime (Manegordo, Manegordos\Karalar-Kazan.) varılırdı.

Nihayet, Grindos Crentius (Eğrendi/İmrendiköyü, Kazan (Yenimahalle) adlı bir kasaba köy arası yerleşme ve mevkii hususunda farklı görüşler bulunan Cenaxis palus (Cenaxem palidem) üzerindenAnkara‟ya ulaşılırdı. İlk görüşe göre burası, Hadrian dönemine ait bir mil taşı bulunan Emir Yaman‟ın (Ayaş Ankara yolu kuzeyinde Eryaman‟ın batısında)kuzeybatı yakınında yazları kuruyan, Kebir göl olmalıdır.Diğer görüşe göre Etimesgut yakınında, Atatürk Orman Çiftliği kuzeybatısında ve Yenimahalle‟nin batısındaki Macun Çiftlik‟tedir Sonra Mogan gölü doğusundan ilerlenip; Delemna (Delemnia, Dilimnia\Gölbaşıyakınları), Gorbeus Akarbous (Beynam köyü, Karaali Bâlâ), Rosolodiaco (Rosologia ?), Aliassos (?) Aspona (Tuz gölü kuzeyindeki Aladağ‟ın kuzeyeteği, Şedithöyüğü/Sarıhöyük yakını), Galea (Büyükbıyık yakını, Bala) Andrapa(Keles Höyük, Gülhöyük kuzeybatısında) ve Kızılırmak boyundaki Parnassosyerleşmeleri (Parlasan/Değirmenyolu köyü, Şereflikoçhisar) aşılır, Iogola (Ozzola, Ozizala\Üzengilik köyü, Şereflikoçhisar), Nitalis (YukarıKabakulak/Pınarbaşı, Ortaköy) ve Argustana (Argoustana\ Nurgöz/Yeniyuvaköyü Aksaray) üzerinden Arkhelais‟e (Colonia Archelais\ Aksaray) ulaşılırdı Sonra; Momoasson (Mammasun, Mummoasum\şimdi Mamasun barajı altında.

Anathiango (Anachiango, Nazianzus, Nadiandos, Naziandos, Nazianzos\ Nenezigözü, Gülağaç yakınlarında. Konyalı, Chusa (ihtimal Yazıköy‟de), Sasima (Hassa köy/Hasanköy, Niğde. Andabalis (Andavilis\ Andaval/Aktaş, Niğde. Umar, Tyana (Thyana\Kilisehisar, Kenizehisar, İftiyan, Kızhisar/Kemerhisar. Faustinopolis (Başmakçı köyü doğu bitişiğinde. Cæna (Cona\Ömerli köyü batı yakınında), Opodandum (Podandos, Paduando\
Pozantı‟nın 1.5 km. kadar kuzeyinde), Kilikiai Pylai (Pylæ,Pilas\Kilikya kapıları, Gülek boğazı), Mopsou Krene (Mansucrine, Mopsucrene\
Gülek boğazı güneyinde bir pınar yeri, 361 yılında Konstantinos‟unöldüğü yer, ihtimal Mizra oluğu/Mezar oluk/Güzeloluk mevkii Çamalan köyü.Tarsos (Tarsus), Pargais (Pargas\Gökçeler köyü, Seyhan-Adana), Adana, Mansista (Malmistra, Mampsista, Mopsu Estia\Mansis,Missis/Yakapınar,Yüreğir -Adana. Tardequeia (Kurtkulağı,Ceyhan-Adana), Kastabala (Catavolum, Castabala, Hierapolis, Petrumkalesi\Kesmeburun köyü yakını, Osmaniye Baiai (Bale,Baiæ, Baias\Payas, Dörtyol-Hatay Alexandreia(Alexandria Scabiosa, Alexandretta\İskenderun), Pictanus (Beilan, Platanus,Platanoi\Beylan/Belen), Bagras (Pagrius, Pagræ, Begras, Pagrios\Ötençay köyüyakını, Belen-Hatay), Antiokheia (Antiochia, Antioch, Antakia,Anchiotia\Antakya) geçilirdi.

Parnassos sonrasında, Nysa (Nyssa\Harbendeli/Harmandalı köyünün 1 km.kuzeyinde Büyükkale ve Küçükkale tepelerde, Ortaköy-Aksaray) ile Nevşehir(Soanda, Soandos) üzerinden de Kayseri‟ye varılırdı
ALLAH KURAN İLE AKLIN YOLUNU AÇAR

Cevapla

Kimler çevrimiçi

Bu forumu görüntüleyen kullanıcılar: Hiç bir kayıtlı kullanıcı yok ve 21 misafir